Öz
Türkmen Türkçesi; Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Gagavuz Türkçesiyle birlikte Batı Türkçesi içerinde değerlendirilen bir Türk lehçesidir. Bu dilin en önemli özelliklerinden biri ana Oğuzcanın birçok özelliğini muhafaza etmesi ve asli uzunlukları sistematik olarak korumuş olmasıdır. Anadolu ağızları sınıflandırılmasında Doğu grubunda değerlendirilen Van ya da Van Küresinli ağzı Azerbaycan Türkçesi ile olan benzer özelliklerini, Türkiye Türkçesi yazı dili ve diğer ağızlarının etkisinde kaldığından, giderek yitirmeye yüz tutmuştur. Bu çalışmada söz konusu ağız ile Türkmen Türkçesinde tespit edilen ortak deyimler ele alınmıştır. Deyimlerin en önemli özelliklerinden biri de kalıplaşmış söz dizileri olmasıdır. Bu da deyimlerde yer alan kelimelerin yer değiştirmemesi veya yerlerine başka kelimelerin kullanılmamasını sağlamıştır. Van Küresinli ağzı ile Türkmen Türkçesinde 103 ortak deyim tespit edilmiştir. Bu deyimler genelde kelimesi kelimesine benzerdir. Küçük ses değişikleri gösteren deyimlere de rastlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Bu makale bir derleme çalışmasıdır. Etik Kurul beyanı sisteme yüklenmiştir.
Kaynakça
- Buran, A. & Alkaya, E. (2013). Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Bulak, Ş. (2015). “Van Küresin Ağzı”, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi (Yayımlanmış), Malatya.
- Bulak, Ş. (2016). Van Küresin Ağzında Deyimler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 56, ss. 837-857.
- Bulak, Ş. (2021). Van Küresinli ağzı ile Azerbaycan Türkçesinin Ortak Özellikleri, International Journal Of Social, Humanies and Administrative Sciences, 7/44, 1553-1568.
- Cengiz, M. (2016). Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesindeki Deyimlerde Görülen Yalancı Eş Değerler, International Journal of Humanities an Education, 2/4, 208-204.
- Çeneli, İ. (1986). Türkmen Türkçesi Sözlüğü, TDAY, -Belleten, 30-31 /1982-1983, 29-84.
- Gökçür, E. (2018). Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesindeki Ortak Deyimler Üzerine, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9/25, 94-118.
- İlker, A. (1997). Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Karahan, L. (2022). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Kara, M. & Karadoğan, A. (2014). Türkmen Türkçesi-Türkiye Türkçesi Deyimler Sözlüğü, Çağlar Yayınevi, Ankara.
- Nepesova, R., Nazarov, O. ve Göklenov, J. (2004). Türkmen Türkçesi, (Çev. S. Tokatlı), Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 271-286.
- Tekin, T., Ölmez, M., Ceylan, E., Ölmez, Z. ve Eker: (1995). Türkmence-Türkçe sözlük 1-2, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, Ankara.
- Tekin, T. (2013). Makaleler 1. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Türk Dil Kurumu. Türkçe sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- User, H. Şirin, (2015). Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Bilge-Kültür-Sanat, İstanbul.
Öz
Turkmen Turkish is a Turkish dialect which is considered as a part of Western Turkic together with Turkish, Azerbaijani and Gagauz Turkish. One of the most important features of this language is that it preserves many features of the main Oghuz language and systematically preserves the original lengths. Van or Van Küresinli dialect, which is evaluated in the Eastern group in the classification of Anatolian dialects, has gradually lost its similar features with Azerbaijani Turkish because it has been under the influence of Turkish written language and other dialects of Türkiye. In this study, the common idioms identified in this dialect and Turkmen Turkish are discussed. One of the most important features of idioms is that they are moulded word sequences. This has ensured that the words in idioms are not replaced or replaced by other words. There are 103 common idioms in Van Küresinli dialect and Turkmen Turkish. These idioms are generally similar word for word. There are also idioms with minor sound changes.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Buran, A. & Alkaya, E. (2013). Çağdaş Türk Lehçeleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Bulak, Ş. (2015). “Van Küresin Ağzı”, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi (Yayımlanmış), Malatya.
- Bulak, Ş. (2016). Van Küresin Ağzında Deyimler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 56, ss. 837-857.
- Bulak, Ş. (2021). Van Küresinli ağzı ile Azerbaycan Türkçesinin Ortak Özellikleri, International Journal Of Social, Humanies and Administrative Sciences, 7/44, 1553-1568.
- Cengiz, M. (2016). Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesindeki Deyimlerde Görülen Yalancı Eş Değerler, International Journal of Humanities an Education, 2/4, 208-204.
- Çeneli, İ. (1986). Türkmen Türkçesi Sözlüğü, TDAY, -Belleten, 30-31 /1982-1983, 29-84.
- Gökçür, E. (2018). Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesindeki Ortak Deyimler Üzerine, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9/25, 94-118.
- İlker, A. (1997). Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Karahan, L. (2022). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Kara, M. & Karadoğan, A. (2014). Türkmen Türkçesi-Türkiye Türkçesi Deyimler Sözlüğü, Çağlar Yayınevi, Ankara.
- Nepesova, R., Nazarov, O. ve Göklenov, J. (2004). Türkmen Türkçesi, (Çev. S. Tokatlı), Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 271-286.
- Tekin, T., Ölmez, M., Ceylan, E., Ölmez, Z. ve Eker: (1995). Türkmence-Türkçe sözlük 1-2, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, Ankara.
- Tekin, T. (2013). Makaleler 1. Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Türk Dil Kurumu. Türkçe sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
- User, H. Şirin, (2015). Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Bilge-Kültür-Sanat, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yeni Türk Dili (Eski Anadolu, Osmanlı, Türkiye Türkçesi) |
| Bölüm | Derleme |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 16 Mayıs 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Mayıs 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Aralık 2023 |
| Kabul Tarihi | 22 Mart 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 62 |
